De motivatie om de coronamaatregelen te volgen is gedaald tot een dieptepunt. Amper 35 procent van de bevolking geeft aan de maatregelen vrijwillig te volgen, blijkt uit de motivatiebarometer van de UGent. Experten vragen om een motiverend kader en hulpmiddelen waarmee mensen onder meer zelf kunnen simuleren welk effect hun gedrag heeft op de omgeving.

"Waar we bij de start van de crisis zagen dat 81% van de bevraagden ten volle achter de maatregelen stonden, is dat nu nog maar 35%", zegt professor Maarten Vansteenkiste van de expertengroep Psychologie en Corona. Vooral de mondmaskerplicht en het beperken van de sociale contacten worden het minst opgevolgd. Vansteenkiste pleit voor hulpmiddelen die de bevrediging verhogen en de bevolking "motivationele zuurstof" geven om maatregelen vol te houden.

Dat kan onder meer door een knipperlicht- of kleurcodesysteem in te stellen dat aangeeft hoe krachtig de pandemie is en welke doel de samenleving nastreeft. Dat kan bijvoorbeeld een expliciete drempelwaarde zijn "zodat de bevolking de kans krijgt om via haar gedrag de volgende drempelwaarde te vermijden", klinkt het. Ook een "self-assessment tool" kan positieve effecten teweeg brengen. Mensen kunnen daarmee hun "corona-footprint" bepalen, een voetafdruk die bepaald risicogedrag visualiseert. Het zou dan gaan "over de effecten van bubbelgrootte, effecten van afstand houden, mondmasker dragen, worst-case en best-case scenario's."

Dat is nodig want "gebeurtenissen die als onvoorspelbaar en oncontroleerbaar beleefd worden, zijn bijzonder aversief en stresserend", legt Vansteenkiste uit. "Dat ondermijnt de mentale weerbaarheid en de motivatie en betrokkenheid om gedragsregels vol te houden. Het is een basisbehoefte voor mensen om te kunnen plannen, op zijn minst op de korte termijn." Door de aanpak voorspelbaar te maken en duidelijke feedback te geven over de resultaten van de inspanningen wordt het gevoel van controleerbaarheid en autonomie versterkt, "dus ook de motivatie en bereidheid om het vol te houden".

De psychologen vragen ook om in te zetten op een breed gedragen sociaal project met sociale rolmodellen in diverse groepen en verbindende evenementen zoals een 'warmste coronaweek'. In de laatste motivatiebarometer zijn 5.192 personen ondervraagd sinds de recente verstrenging van de maatregelen eind juli. Een beperkte respons, gezien de studie in totaal op 51.167 deelnemers kon rekenen sinds de start in maart.

De experten roepen op om naast besmettingscijfers ook psychologische factoren in kaart te brengen. "Gedrag gaat vooraf aan de verspreiding van besmettingen met 1 à 2 weken en biedt dus een excellente basis voor management en bijsturing", besluit de expertengroep.

> Lees ook: Brusselse regering sluit als eerste (onorthodox) contract met bevolking