De geestelijke gezondheid van ouderen in Vlaanderen staat onder druk. Uit een nieuw rapport blijkt dat een op de zes 65-plussers kampt met depressieve of angstklachten. De vergrijzing maakt dat nog urgenter: het aandeel mensen ouder dan 65 steeg van 19 procent in 2000 naar 27 procent in 2024. Het rapport, opgesteld door onderzoekers van universiteiten als KU Leuven, UAntwerpen en UGent, werd dinsdag voorgesteld in de marge van de lancering van de Te Gek!-campagne in Gent.

Onderzoekster Leontien Jansen (foto) benadrukt dat ouderen in de eerste plaats veerkrachtig zijn, maar dat problemen niet onderschat mogen worden. "Het overgrote deel van de ouderen is veerkrachtig, maar een zesde ervaart toch klachten als somberheid en angst. En een tiende heeft serieuze klachten die hun dagelijks leven beïnvloeden. Dat is niet leeftijdsgebonden, maar behandelbaar. We moeten daarover durven spreken", zegt Leontien Jansen.

Volgens de onderzoekers is psychisch lijden geen vanzelfsprekend onderdeel van ouder worden. Vooral eenzaamheid en verlieservaringen, zoals het overlijden van een partner of vrienden, spelen een belangrijke rol. "Eenzaamheid is niet één op één gerelateerd aan psychische problemen, maar het vergroot wel de kans. We zien vaak dat ouderen vanuit het idee 'ik wil het eerst zelf oplossen' lang wachten om erover te praten," aldus Jansen.

Ook sociaaleconomische verschillen zijn groot. Ouderen met een lager inkomen en een beperkte opleiding hebben gemiddeld meer gezondheidsproblemen en een kortere levensverwachting. Zij rapporteren vaker gevoelens van angst, depressie en stress. Chronische aandoeningen en beperkte sociale netwerken versterken die kwetsbaarheid.

Klachten onderschat

Een ander pijnpunt is de hulpverlening. Ouderen wachten gemiddeld twaalf jaar voor ze de eerste stap naar behandeling zetten. Klachten worden vaak onderschat of gezien als een "normaal" gevolg van ouder worden, wat de drempel tot hulp nog verhoogt. Intussen behoren de suïcidecijfers bij ouderen in Vlaanderen tot de hoogste van Europa. "We mogen klachten niet afdoen als typisch voor de leeftijd," zegt Jansen. "Ze zijn behandelbaar en verdienen evenveel aandacht als bij jongere mensen."

Het rapport roept daarom op tot een brede aanpak. Vroegdetectie, preventie en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg zijn volgens de onderzoekers essentieel, naast sterke sociale netwerken en aangepaste zorgmodellen. Zowel professionele zorg (huisartsen, psychologen, thuiszorg) als informele steun (familie, buren, vrijwilligers) speelt daarbij een rol.

> Te weinig ouderen vinden weg naar psycholoog (Vandenbroucke)